Via Dolorosa
Het is weer gladiolentijd. Deze bloemen bloeien in de zomer, en recent kocht ik nog voor iemand een boeket met een prachtige gladiool erin.
Deze bloem doet me altijd denken aan een Rotterdamse vriendin die ik rond mijn twintigste had en die ook dol was op gladiolen. Ik noemde haar, ook vanwege haar uitbundige humor, altijd ‘achterlijke gladiool’. Dit van oorsprong Amsterdamse of Utrechtse scheldwoord is sinds 1984 opgenomen in het Nationaal scheldwoordenboek van Kristiaan Laps en Van Dale schijnt, volgens de bibliotheek van de Nederlandse Letteren, in zijn laatste editie ‘gladiool’ als scheldwoord te hebben opgenomen.
Pas hoorde ik op de tv iemand roepen: ‘de dood of de gladiolen’. Ik was benieuwd of dit ook iets met de gladiolen zoals wij die kennen te maken heeft. Maar nee hoor, de ‘dood of de gladiolen’ komt van het Latijn ‘mors aut gladioli’, wat betekent ‘alles of niets’, ‘erop of eronder’. Bij een gladiatorgevecht werd de overwinning gevierd met gladiolen. Het woord ‘gladio’ betekent zwaard. Dit woord zit zowel in gladiator als in gladiool. Deze bloem heet zo vanwege zijn zwaardvormige bladeren.
Vandaag is in Nijmegen de wandelvierdaagse begonnen. Zoals de meeste mensen wel weten, wordt op de vierde dag de laatste straat, het laatste deel van de route, de Via Gladiola genoemd, in plaats van gewoon de Sint Annastraat. Als de lopers het laatste deel van de route lopen, wordt dit gevierd door omstanders, die klaar staan met gladiolen om de overwinning te vieren. Dus ook hier geldt ‘de dood of de gladiolen’, de dood wordt hier niet letterlijk bedoeld, het staat voor het niet bereiken van de overwinning.
Ik moet bij de ‘Via Gladiola’ ook altijd denken aan de ‘Via Dolorosa’. Voor wie het niet weet; Via Dolorosa is Latijn voor ‘lijdensweg’, de weg van verdriet. Het is niet een straat in Nijmegen, maar in Jeruzalem, die wordt geschouwd als de weg die Jezus liep met het kruis op weg naar Golgotha, waar hij gekruisigd werd.
Ook voor het lijdensverhaal van Christus geldt: de dood of de gladiolen. Erop of eronder. Of liever gezegd eronder of erop. Jezus moest zijn kruis dragen, met een doornenkroon op en met bloed uit al zijn wonden. Jezus is de lijdensweg gegaan tot in de dood, zodat wij kunnen leven en bevrijd worden van onze zonden. Eigenlijk is het lijdensverhaal ‘de dood EN de gladiolen’, dus de dood EN de overwinning (op) de dood.
